ΦΙΛΙΠΠΙΑΔΑ:απευθείας σύνδεση με φωλιά πελαργών.

Ο πλάτανος...

του Μιλτιάδη Κωστάκου (συνταξιούχου καθηγητή)
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΦΙΛΙΠΠΙΑΔΑ τον Δεκέμβριο του 2002
- Να πιεις καφέ στον πλάτανο!
Η φράση θα σήκωνε και δύο και τρία ακόμη θαυμαστικά, γιατί η σημειολο­γία της για μας τους Φιλιππιαδιώτες εκφράζει πολλά. Έχει γίνει σύνθημα και σύμ­βολο ενός ποιοτικότερου τρόπου ζωής με κυ­ρίαρχο γνώρισμα την ψυχική απόλαυση. Ιδι­αίτερα για τους ξενιτεμένους συμπατριώτες μας σημαίνει ακόμη περισσότερα πράγματα. Ο λόγος έχει να κάνει όχι τόσο με τον καφέ όσο με τον πλάτανο. Ο καφές έχει τη δική του τη γνωστή απόλαυση, διόλου ευκαταφρόνη­τη. Αλλά ο πλάτανος είναι το κάτι άλλο.

Και τι δεν περιέχει για μας αυτή η λέξη. Μην πάει ο νους στα λεξικά. Τι να πει ένας ξερός ορισμός, οσοδήποτε κι αν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένος. Οι λέξεις είναι έννοιες που πέ­ρα από αυτό που κυριολεκτικά
σημαίνουν, στην πορεία και πάντα σε συνάρτηση με τον άνθρω­πο προσλαμβάνουν στο περιεχόμενο τους και πολλά άλλα στοιχεία, ώστε η τελική τους σημα­σία συχνά απέχει πολύ από την αρχική. 
- Να πιεις καφέ στον πλάτανο! 
Στην αρχαία Αθήνα, λέει ο μύθος, μάλωσαν δύο θεοί, η Αθηνά και ο Ποσειδώνας, για το ποι­ος θα έχει υπό την προστασία του την πόλη. Μάλιστα για να καλοπιάσουντους Αθηναίους και να εξασφαλίσουν την προτίμηση τους ο κα­θένας για λογαριασμό του πρόσφεραν κι από ένα δώρο. ΟΠοσειδώναςχτύπησεμετηντρίαι-νάτου ένα βράχο καιτην άλλη στιγμή, λέει ο μύ­θος ξεπετάχτηκε ένα άσπρο άλογο, όλο ομορ­φιά και χάρη. Το ίδιο έκανε και η Αθηνά. Αυτή χτύπησε με το δόρυ της το χώμα κάτω κι αμέ­σως φύτρωσε μία ελιά με τους καρπούς επάνω της. Οι Αθηναίοι εκτίμησαν ως καλύτερο το δώ­ρο της Αθηνάς και την έκαναν πολιούχο, όπως λέμε σήμερα. Μάλιστα από το όνομα της θεάς η πόλη ονομάστηκε Αθήνα.
Χαριτωμένος μύθος! Σαν παραμυθάκι ευχά­ριστο. Αλλά στο βάθος έχει τη λογική του εξή­γηση, την αλήθεια. Οι μύθοι πλάστηκαν για να διδάξουν και να πουν ορισμένες αλήθειες σε καιρούς που το πολιτιστικό επίπεδο ήταν χαμη­λό και οι άνθρωποι δεν πολυκαταλάβαιναν και πολλά πράγματα. Έλεγαν λοιπόν κάποιοι ευ­φυείς και χαρισματικοί τους μύθους κι έτσι δι­δάσκονταν ο λαός. Ήταν βέβαια και η θρη­σκευτική πίστη που έπαιζε το ρόλο της. Αλλά σε όλες τις εποχέςτο ιερατείο πάντα επενέβαι­νε στα ανθρώπινα, μερικές φορές όμως για το συμφέρον και για άλλες σκοπιμότητες.
Στην περίπτωση εδώ με την Αθήνα και τους δύο θεούς που μάλωναν μεταξύ τους, μπορού­με να υποθέσουμε ότι η προτίμηση στην ελιά δεν οφείλετο στο σχετικό μύθο αλλά στην αττι­κή γη, όπου ευδοκιμεί η ελιά με το πολύτιμο λά­δι της. Από τις ιδιότητες της είναι πιθανόν ότι η ελιά έγινε σύμβολο ειρήνης στην αρχαιότητα.
Αν τώρα φαντασθούμε ότι ο ίδιος καυγάς θα γινόταν στα πολύ παλιά χρόνια για τη δική μας πόλη, τη Φιλιππιάδα, μπορούμε να είμαστε βέ­βαιοι πως το δέντρο που θα προτιμούσαν οι προγονοί μας θα ήταν όχι η ελιά αλλά ο πλάτα­νος.
Κάνοντας τους αναγκαίους συσχετισμούς θα καταλήξουμε εύκολα στο λογικό συμπέρα­σμα πως η γη είναι εκείνη που προσδιορίζει τους όρους ζωής και τη μοίρα των ανθρώπων.
Στη Φιλιππιάδα ο πλάτανος δεν αντιπροσω­πεύει απλώς την ντόπια χλωρίδα. Δεν ξέρω τι γίνεται αλλού, γιατί πλατάνια, βέβαια, υπάρ­χουν και σε πολλά άλλα μέρη της πατρίδας μας. Όμως εδώ στην πόλη μας ο πλάτανος απόχτησε κοινωνικό χαρακτήρα. Στη συνείδη­ση όλων αποτελεί πλέον κοινωνική οντότητα,. Κάθε άλλο παρά υπερβολική είναι η αποστρο­φή. Πόσα και πόσα άψυχα, δέντρα, βουνά και ποτάμια δεντραγουδήθηκαν και δεν προσωπο­ποιήθηκαν στη λαϊκή μας παράδοση. Πολύ πε­ρισσότερο ο πλάτανος που αποτέλεσε μιαν αστείρευτη πηγή έμπνευσης και ευαισθησίας με τη δύναμη καιτην υπερηφάνεια που αποπνέ­ει.
Για τη Φιλιππιάδα ο πλάτανος είναι η ψυχή της. Πάει καιρόςτώραπου στο διαλογισμό μου έρχεται επίμονο ένα όνειρο παράξενο, σε δύο εικόνες. Να πω την αλήθεια δεν ξέρω αντο βλέ­πω στον ύπνο ή στον ξύπνιο μου. Τόσο σημα­διακό που είναι.
Είμαστε, λέει, όλοι οι Φιλιππιαδιώτες ανεβα­σμένοι σ' έναν πλάτανο κι από 'κει ψηλά απο­λαμβάνουμε το θέαμα, παρόμοια σαν τα πουλιά που χιλιάδες τρυπώνουν στο πυκνό φύλλω­μα του. καιη ψυχή μας χαίρεται και αγαλλιάζει.
Στη δεύτερη εικόνα πάλι είμαστε, λέει, τώρα κάτω χαμηλά μέσα στις ρίζες του πλάτανου και, πράγμα παράξενο, βυζαίνουμε από αυτές δροσιστικούς χυμούς κι αυτός από πάνου να απλώνει προστατευτικά τις μεγάλες καταπρά­σινες φτερούγες του. Εδώ τελειώνει το όνειρο και το ξαναλέω: μπερδεύομαι και δεν ξέρω να πως αν τις στιγμές αυτές κοιμάμαι ή ξυπνητός ονειρεύομαι.
- Να πιεις καφέστονπλάτανο!
Στην κεντρική πλατεία της πόλης μας είναι ούτε ένα, ούτε δύο, εφτά μαζί πλατάνια. Οι κο­ρυφές τους βγαίνουν πάνω από σπιτάκια και καταστήματα και τα καλοκαίρια δημιουργούν έναν καταπράσινο θόλο, αδιαπέραστο από τις καυτερές ακτίνες του ήλιου. Λέμε όμως συνεκδοχικά ο πλάτανος αντί πλατανιά. Όπου η συνεκδοχή είναι σχήμα λόγου, κατά το οποίο ανα­φέρουμε το ένα αντί των πολλών. Άλλωστε έχει επικρατήσει εδώ να λέμε «Θαταπούμε με καφέ στον πλάτανο».

Καφές, λοιπόν, στον πλάτανο. Το μικρό, το μικροαστικό μας όνειρο, ντόπιων και παρεπιδημούντων.
Να είναι καλοκαιρινό πρωινό, περασμένες δέκα το πρωί. Να βγεις εκεί στο κεφαλόσκαλο, στην πλατεία. Να περιφέρεις το βλέμμα ολό­γυρα, να κάνεις ανίχνευση του χώρου. Απένα­ντι σου η πλατεία, τραπέζια, καρέκλες και πα­ρέες οι άνθρωποι. Γνωστοί σου και άγνωστοι. Να κάνεις ελεύθερα την επιλογή σου. Να νιώ­σεις μέσα σου ως πρόγευση την ηδονή που να καθίσεις. Εδώ, εκεί, λίγο πιο πέρα. Ποιο να εί­ναι άραγε το κυρίαρχο θέμα της ημέρας; Είναι πολιτικό, είναι κοινωνικό, ποδοσφαιρικό μή­πως; Τι τραβάει η ψυχή σου; Απ'όλαέχειη πλατεία. Για όλους υπάρχει μια θέση στο καθη­μερινό θέατρο της αγοράς. Φτηνό το εισιτή­ριο. Ένα καφές, το πολύ δύο ποτά. Κιαπό άσημος γίνεσαι κάποιος. Αποκτάς οντότητα. Σε βλέπουν οι περαστικοί ολόγυρα. Έχει ρόλο στην πλατεία, έχεις λόγο και άποψη. Κι από πά­νω ψηλά ο πλάτανος, μια διακριτική και δροσι­στική παρουσία, να τα διαφεντεύει όλα. Με τον ίσκιο του και τη δροσιά του καταλαγιάζει τις όποιες διαφορές και τα πάθη, υπαγορεύοντας το διάλογο και την ήρεμη στάση ζωής. Ακρι­βώς όπως στην αρχαία αγορά των Αθηνών, όπου ο διάλογος στάθηκε το κυρίαρχο στοι­χείο στην πολιτική και κοινωνική ζωή.
Αυτός άλλωστε είναι και ένας από τους βασι­κούς λόγους, που στη Φιλιππιάδα έλειψαν οι καυγάδες και τα εγκλήματα που χαρακτηρίζουντις κλειστές και απομονωμένες κοινωνίες. Ο Πλάτανος ασφαλώς κι έχει μεγάλη συμμετο­χή με τον ενωτικό και κατευναστικό του ρόλο στα πνεύματα και στις διαθέσεις. Είναι γνωστή εξάλλου η καταλυτική επίδραση που ασκεί το φυσικό περιβάλλον στο χαρακτήρα καιτην ψυ­χοσύνθεση των ανθρώπων. Μπορεί να λεχθεί με σιγουριά ότι ο πλάτανος αποτελεί από τα πιο όμορφα δείγματα στο θαυμαστό δειγματο­λόγιο της Φύσης.
Δικαιολογημένη, λοιπόν, η υπερηφάνεια μας για τον πλάτανο, που αν θυμηθούμε το μύ­θο με την Αθηνά καιτον Ποσειδώνα θα καταλή­γαμε στη σκέψη πως ο πλάτανος είναι δώρο θε­ού στη Φιλιππιάδα. Του χρωστάμε τόσα πολλά κι ας μην τα καταλαβαίνουμε οι περισσότεροι.
Κοντά στα άλλα ο πλάτανος είναι ένα είδος ζωντανού αρχείου για την πόλη μας. Γενιές ολόκληρες θήτεψαν υπό την σκέπη του. ανού­σιες ακαδημαϊκές συζητήσεις, άπρεποι αστεϊσμοί, ρητορείες του κάρου, όλα καταχωρήθη­καν στο βιβλίο της ζωής, που καθημερινά γρά­φει ως μοναδικός και αψευδής μάρτυρας ο πλάτανος.
- Να πιεις καφέ στον πλάτανο...
Νοσταλγία! Πόσο γλυκά μας πληγώνει η λέ­ξη. Να είσαι οτηνπολυθόρυβη πρωτεύουσα, να σέρνεις στα πόδια σου τις αλυσίδες μιας αναπόδραστης ανάγκης που σε κρατά βασανι­στικά μακριά απότοντόπο που ποθείς. Να ζεις μια ζωή που δεν τη διάλεξες εσύ αλλά που σου επιβλήθηκε. Να σε τρομάζει η σκέψη, η βεβαι­ότητα, πως είναι γραμμένο από τη μοίρα σου να μην αράξεις ποτέ στην Ιθάκη σου. Να είσαι δικασμένος να βλέπεις και μόνο να βλέπεις κά­θε φορά για λίγο σαν άλλος Μωυσής τη γη της επαγγελίας σου. Να ζεις τη λαχτάρα πάντα και να μετράς τις μέρες για το επόμενο ταξίδι σου να ξαναδείς το πατρικό το σπίτι σου. Να ξαναδείς τον τόπο που γεννήθηκες. Ν' αντα­μώσεις τους παιδικούς σου φίλους να θυμηθεί­τε τα παλιά. Να ξαναπάρεις τους παλιούς δρό­μους και τα μονοπάτια, να ξαναζωντανέψει το όραμα των παιδικών σου χρόνων.
Να ποιος είναι ο πιο μεγάλος, ο πιο αγιάτρευτος καημός.
Πόσο δίκαιο είχε ένας ονειροπόλος απόδη­μος (ο γνωστός άγνωστος Κ.Κ.) ότανσ' ένατου παραλήρημα της ψυχής έγραφε στις στήλες αυτού εδώ του περιοδικού, πριν από κάμποσο καιρό, πως η μεγάλη του λαχτάρα, το μοναδικό όνειρο της ζωής του είναι να ευτυχήσει κάποτε να κοιμάται στο χωριό του και κάθε πρωί να τον ξυπνά αντί για ξυπνητήρι ο πετεινός της γειτο­νιάς του. άσχετα, θα πρόσθετα παρενθετικά, αν ο πετεινός στα χρόνια που διανύουμε τείνει να γίνει είδος προς εξαφάνιση εξαιτίας της αστικοποίησης καιτου δικού μας χώρου.
Αληθινά και ανεξάρτητα από την παρένθε­ση, δεν διακρίνεις στην ψυχή του ονειροπόλου φίλου μου κάτι απ' τον καημό του ομηρικού Οδυσσέα που ποθούσε να δει και «καπνόν ανα-θρώσκοντα» απ' το αγαπημένο του νησί;
Να πιεις καφέστονπλάτανο!
Το άκρον άωτο της νοσταλγίας. Ένα γλυκό και άσωστο μαρτύριο που σ' αρέσει να το ζεις κι αυτό να σε τυραννά.
Ν' απολαμβάνεις το καφεδάκι σου και το ουζάκι σου παραδομένος στην μαγεία του πλατά­νου.

Εκεί στην αγαπημένη σου Φιλιππιάδα.
Αύγουστος 2002

(από το περιοδικό του Συλλόγου Φιλιππιαδιωτών Αθήνας Η ΦΙΛΙΠΠΙΑΔΑ Δεκέμβριος 2002)

4 σχόλια:

filoiko είπε...

από email που λάβαμε από τον Δήμο Ζηρού:

Σας προσκαλούµε να τιµήσετε µε την
παρουσία σας
τη Θεία Λειτουργία και Λιτάνευση
της εικόνας εορτασµού του πολιούχου της
Φιλιππιάδας,
Αγίου Βησσαρίωνα,
την Κυριακή 15 Σεπτεµβρίου 2013.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Σάββατο, 14 Σεπτεµβρίου 2013
19:30 µ.µ. Τέλεση Μέγα Εσπερινού
Κυριακή,15 Σεπτεµβρίου 2013
7:00 π.µ. Όρθρος και Θεία Λειτουργία
9:45 π.µ. Τέλος προσέλευσης επισήµων
10:30 π.µ Λιτάνευση Εικόνας
Παρακαλείται:
Το Αστυνοµικό Τµήµα όπως προβεί στα απαραίτητα
µέτρα τάξης και ρύθµισης της κυκλοφορίας.
Παράλληλες Εκδηλώσεις:
Γενικός τριήµερος σηµαιοστολισµός από την 8η πρωινή
ώρα της 13ης Σεπτεµβρίου µέχρι και την δύση ηλίου της
15ης Σεπτεµβρίου 2013.
Φωταγώγηση όλων των δηµόσιων ,δηµοτικών και
κοινοτικών καταστηµάτων καθώς και των καταστηµάτων
των Ν.Π.∆.∆. και των Τραπεζών κατά τις βραδινές ώρες
της 14ης και 15ης Σεπτεµβρίου

Ανώνυμος είπε...

μας τα ζαλισατε με τις παρελασεις, για τα 300 στρεμματα ξυλα στα πασχεϊκα, στη ρωμια που κοπηκαν σε ενα μεσημερι δημος και δασαρχειο, εχετε να μας πειτε κατι???
τους ανακαλυψε ο δορυφορος με 2 διαδοχικες φωτογραφιες ενω μεχρι κ η δημοπρασια ηταν κανονισμενη, τα πηραν αγρινιωτες μονο για 15χιλιαρικα.

Ανώνυμος είπε...

διορθωση: 23στρεμματα, 300 τοννοι ξυλα.

Ανώνυμος είπε...

διορθωνω; 23 στρεμματα 300 τοννοι ξυλα.