ΦΙΛΙΠΠΙΑΔΑ:απευθείας σύνδεση με φωλιά πελαργών.

45.Κάποτε στην Παλιά Φιλιππιάδα

Ο δρόμος έχει τη δική του (πικρή) ιστορία.                                                                                                                             του Μιλτιάδη.Δ.Κωστάκου  
Σαν το παζλ,το παιδικό παιγνίδι,είναι η δουλειά μας εδώ.Να ανασυνθέσουμε και κομμάτι-κομμάτι να αποκαταστήσουμε την αρχική εικόνα ενός χωριού σε μια συγκεκριμμένη χρονική περίοδο.Δουλειά δύσκολη,γιατί το υλικό είναι εντελώς αφηρημένο και άπιαστο,σκόρπιες εδώ και εκεί αναμνήσεις,νεφελώματα αιωρούμενα στο θολωμένο από τα χρόνια λογισμό μου. Να ζωντανέψουν οι σκιές και να μπουν σε κάποια σειρά.Μια περιήγηση.μια περιπλάνηση καλύτερα,σε ένα χώρο και χρόνο,όπου αλεπάλληλες οι γενιές των αγαπημένων μας προγόνωνάφησαν το αποτυπωμά τους και ζητούν τώρα την δικαίωση.Και δεν ξέρεις,δεν μπορείς να ξεκαθαρίσεις μέσα σου,ποιος είναι τελικά ο σκοπός που τα γράφεις όλα αυτά.Να είναι το κάλεσμα το προγονικό η μήπως το ίδιο το ταξίδι ως πρόκληση με όλη τη νοσταλγία και τη γοητεία που σε συντροφεύουν,σε κάθε σου βήμα.Μια ανησυχία γόνιμη,κι όσο  να κάνεις δημιουργική.Κινητήριος μοχλός μέσα στην ιστορία.

Κάποτε έρχεται και σου χτυπά την πόρτα η πρόοδος.Για την ανάπτυξη και την αλλαγή.Για το καλύτερο.Η και για το χειρότερο.Πάντως όλοι τη θέλουμε την αλλαγή.Εστω και για να σπάσει η μονοτονία μας.Ανήσυχο πνεύμα ο άνθρωπος.
Δεκαετία του΄50.Δεν ικανοποιούσε ο δρόμος ο παλιός,ο δημόσιος,που πάει προς τα Γιάννινα.Στενός,όλο ανηφόρες και κατηφόρες.Ειδικά στην Παλιά Φιλιππιάδα παραήταν το κακό με εκείνη την κλειστή κατηφορική στροφή στο κέντρο του χωριού,εκεί στα μαγαζιά με τα θεόρατα πλατάνια από τη μια και την άλλη πλευρά.Ισα που χώραγε να περάσει τότε ένα φορτηγό αμάξι και
χρειαζόταν γι αυτό να κάνει μια αργή και δύσκολη μανούβρα ο σωφέρ,Ευτυχώς που τότε τα αμάξια δεν έτρεχαν πολύ ούτε ήταν και τόσο μεγάλα όσο τα σημερινά.Εξάλλου ήταν τόσο λίγα.Και ευτυχώς.
Επειτα ήταν και εκείνη η μεγάλη ανηφόρα,που άρχιζε μόλις τέλειωνε η κατηφόρα στη στροφή με τα μαγαζιά που είπαμε και αανηφορίζοντας έφτανε ως πάνω τον Αη-Γιώργη την εκκλησιά.Εκεί τα αυτοκίνητα έπαιρναν μια ανάσα και συνέχιζαν τον κατήφορο για την Μποτσιώνα και το Στρώμα,όπου αργότερα εγινε το στρατόπεδο και σήμερα λειτουργεί ως Κέντρο φιλοξενίας μεταναστών.
Καταλαβαίνετε τώρα τι δρόμος ήταν ο παλιός,που πρωτοείδα και περπάτησα παιδί εγώ εκείνα τα χρόνια που μιλάμε.
Α,βέβαια,ήταν ανάγκη να γίνει ένας καλός δρόμος.Ειχαν απόλυτο δίκιο οι αρμόδιοι τότε που συνέλαβαν την ιδέα να τον αλλάξουν.Να κατασκευάσουν ένα σύγχρονο,πιο πλατύ και πιο καλό.
Ετσι άρχισε η ιστορία του δρόμου στην καινούργια του φάση και στο κομμάτι είπαμε,εδώ στη Φιλιππιάδα.Εγώ θα σας περιγράψω πως έγιναν τα πράγματα στην Παλιά Φιλιππιάδα,γιατί εκεί τα έζησα κάθε μέρα από κοντά.Η Νέα και το Ελευθεροχώρι έπεφταν κάπως μακριά τον καιρό εκείνο και ως εκ τούτου δεν ήμουν σε θέση να ξέρω.
Εξ άλλου οι μετέπειτα εξελίξεις προσέδωσαν,όπως θα δείτε,δραματικό χαρακτήρα από πλευράς λειτουργίας του δρόμου στην Παλιά Φιλιππιάδα.Γεγονός που αναπόφευκτα προκαλεί ούτως η άλλως το ανάλογο ενδιαφέρον,για να μάθει κανείς τι συνέβη εκεί που να αξίζει το λόγο.
Να τα πάρουμε με τη σειρά τα πράγματα,για να έχουμε μια συνολική εικόνα.
Με το βλέμμα τώρα ενός παιδιού,ενός εφήβου τότε,στα 1960 η λίγο πριν.Αυτούσιες εικόνες και πρωτόγνωρα συναισθήματα,από αυτά που δεν ξεχνιούνται όσα χρόνια κι αν περάσουν.Και τι δεν κουβαλήθηκε εκείνο τον καιρό σε μηχανήματα και εργατικό προσωπικό.Μεγάλες φαγάνες,γκρέιντερ,μπουλντόζες,σκαφτικές μηχανές όλα αυτά,και πολλά αυτοκίνητα εργατικά,να τρέχουν σκονισμένα όλη μέρα πάνω-κάτω και να κουβαλάνε ένα σωρό πράγματα.Υστερα εργάτες,τεχνίτες και μηχανικοί,σωστό μελισσολόι,να στριφογυρίζουν κατά μήκος του δρόμου,να σκάβουν,να σημαδεύουν κάτω στο έδαφος από που θα περάσει ο καινούργιος δρόμος,υψώνοντας κάτι κοντάρια ξύλινα βαμμένα με κόκκινα και άσπρα ζωνάρια που τα κρατούσαν ακίνητα οι εργάτες και οι μηχανικοί να βλέπουν μέσα από φακούς στερεωμένους πάνω σε τρίποδα και όλο να σημειώνουν σε κάτι μπλοκ που κρατούσαν.Γκρέμιζαν στο διάβα τους ότι έβρισκαν,κήπους,αυλές ως και σπίτια,ν΄ανοίξει ο χώρος,να περάσει ο καινούργιος ο δρόμος,πιο πλατύς αυτός,πάνω η δίπλα στον παλιό.Οπου ήταν κατήφορος,βούλιαγμα,το μπάζωναν με πέτρες και χώματα,να το ισιώσουν.Οπου ήταν στροφή την έκοβαν να την ισιώσουν κι αυτή.Ολα με μια προκρούστεια λογική,ψυχρή και απαρέγκλιτη,αμείλικτη.Ο,τι περίσσευε,ό,τι εξείχε και εμπόδιζε κατά πλάτος και ύψος,το ξύριζαν και το ισοπέδωναν.Πόσο εμπόδιζε ένα σπίτι,πόσο μέσα έμπαινε στον άξονα του δρόμου;Το μισό σπίτι,ένα δωμάτιο;Σαν άλλος Προκρούστης το τερατώδες μηχάνημα άπλωνε το σιδερένιο του χέρι και το σώριαζε μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας.Εμενες με το μισό σπίτι.Μάζευες τότε τα πραγματά σου και βολευόσουν στο υπόλοιπο μισό.Αν τύχαινε να σου το πάρουν ολόκληρο το σπίτι μαζί με τον κήπο,ξεσπιτωνόσουν κι έψαχνες αλλού,σε άλλη γειτονιά,να στήσεις το νοικοκυριό σου.Αναγκαστική απαλλοτρίωση,σου λέει,και τα σκυλιά δεμένα.
Όλα αυτά, εμένα μου προκάλεσαν μεγάλη εντύπωση,σχεδόν σοκαριστική.Για την αμεσότητα,για την καταστροφικότητα,τ βαναυσότητα του πράγματος.Εβλεπες εικόνες και σκηνές που δεν τις φανταζόσουν πιο πριν,ειμή μόνο που τις είχες διαβάσει σε βιβλία η τις είχες δει στον κινηματογράφο.Τέτοιας έκτασης έργο καταστροφής (και δημιουργίας) πρώτη φορά συντελούνταν εκεί μπροστά σου.Για την πρόοδο,για την ανάπτυξη,σου έλεγαν.Ναι αλλά δεν τα φανταζόμουν κι έτσι τα πράγματα.Να θρυμματίζεται η γαλήνη ενός χωριού,να πετσοκόβεται η μορφή του που για να σχεδιαστεί και να κατασταλάξει σε μια συγκεκριμένη εικόνα χρειάστηκαν αιώνες ολόκληροι να συνεργήσουν με γνώμονα κάθε φορά ανάγκες και προβληματισμούς στη διαλεκτική των σχέσεων ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση.Ωστε αυτό είναι πρόοδος που είδα εγώ τότε με το δρόμο που λέμε;Να σχεδιάζεις στο χαρτί και ύστερα να μπαίνεις στην κοπή,που σε πονάει και που σε σφάζει;Άλλο τα χαρτιά και οι χάρτες και άλλο οι ψυχές ανθρώπων και πραγμάτων.Γιατί έχουν και τα πράγματα ψυχή.Παιδί ήμουν άλλωστε.
Δεν ξέρω,αλλά έτσι τουλάχιστον ένιωσα εγώ τότε που έζησα την κοσμογονία της κατασκευής του καινούργιου δρόμου στο χωριό.Και,μα την αλήθεια,το ίδιο και χειρότερα νιώθω και σήμερα ύστερα από τόσα χρόνια.Ισα-ίσα που θέριεψε περισσότερο μέσα μου η απογοήτευση καθώς και ένα μεγάλο <<ΓΙΑΤΙ>>.Θα μπορούσε να γίνει αλλιώς το πράγμα.Η κάπως αλλιώς.Να μην σακατεύοταν η πιο εμβληματική τοποθεσία στο κέντρο του χωριού.Ειδικότερα να έμενε ο ιστορικός για το χωριό πλάτανοςέτσι θεόρατοςπου δέσποζε στην υπέροχη εκείνη σύνθεση με τα κυπαρίσσια και πιο πάνω το καμπαναριό με την εκκλησία της Παναγίας.
Θα μπορούσε να οικονομηθεί λίγος χώρος να χωρέσει και ο πλάτανος,παρά τον έιδα εγώ δράκοντα σωστό τον πλάτανο σωριασμένο μπροστά στην αυλή του παλιού σχολείου τότε,με το τεράστιο κορμί του να εκτείνεται ως πέρα το δρομάκι που πάει από τονκεντρικό δρόμο ως πάνω δυτικά στη γειτονιά.Δε θα ξεχάσω τηνν εικόνα,να κείτεται ξεψυχισμένος χάμω γίγαντας ο πλάτανος με ζωντανό ακόμα το καταπράσινο φυλλωμά του,όπου τα πουλιά δεν έπαψαν να μπαινοβγαίνουν επί μέρες ολόκληρες τιτιβίζοντας,μην ξέροντας ότι η αποικία τους είχε ολότελα καταστραφεί.Πως να ξεχάσω εκείνα τα κομμένα πόδια,τις ρίζες του πλάτανου,που εξείχαν σφαγμένα μέλη θλιβερά μέσα από τα χώματα και τα άλλα παράρριζα,μια τεράστια πληγή χαίνουσα,που μόνο αίματα δεν έσταζε,ένα σακατιλίκι και μια παλάμη διαμαρτυρίας με χίλια χέρια και πόδια να μουτζώνουν κατάμουτρα για το άδικο έγκλημα που συντελέστηκε εν ψυχρώ.Μωρέ καλά κάνουν οι ανά τη γη περιβαλλοντολόγοι και ακτιβιστές που αντιδρούν δυναμικά,προκειμένου να προστατεύσουν το φυσικό περιβάλλον.Αν υπήρχε λίγο φιλότιμο και λίγη ευαισθησία.σίγουρα θα είχε γραφεί αλλιώς η ιστορία σε εκείνο εκεί το μέρος και για ολόκληρο το χωριό.Λόγια χαμένα.Γιατί η Ιστορία δε γράφεται με <<αν>>.Πάει αυτό.Οτι έγραψε,έγραψε.Είναι πράγματα που γίνονται και δεν ξεγίνονται.Καλές και άγιες μπορεί να είναι οι προθέσεις.Ολα όμως κρίνονται εκ του αποτελέσματος.
Γιατί η ζημιά με την κατασκευή εδώ του καινούργιου τότε δρόμου δεν περιορίστηκε στην αισθητική πλευρά του πράγματος.Να ήταν μόνο αυτό,θα ήταν λίγο το κακό.Με άλλα λόγια,δεν είναι που σακατεύτηκε η γραφικότητα του χωριού στο πιο εμβληματικό του μέρος,αλλά που ένα ολόκληρο χωριό υποχρεώθηκε,καταδικάστηκε,να ζει καθημερινά συντροφιαστά με ένα θανάσιμο κίνδυνο.Να κινδυνεύουν όλοι την κάθε στιγμή,πρωί-μεσημέρι-βράδυ,να πέσουν θύματα τροχαίων ατυχημάτων.Ολοι ανεξαιρέτως,άνδρες,γυναίκες,παιδιά.Πεζοί είτε εποχούμενοι.Γιατί όλοι κινούνται στον άξονα κατά μήκος αυτού του δρόμου.Και τα αυτοκίνητα άλλο δεν κάνουν παρά τρέχουν με μεγάλες ταχύτητες.Ετσι είναι καμωμένα αυτά,για να τρέχουν.Στο δρόμο με τα αυτοκίνητα ο κανόνας είναι τα ατυχήματα.Και στην Παλιά Φιλιππιάδα,αφότου έγινε ο καινούργιος δρόμος συνέβηκαν πολλά θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα.Τόσα που έχει ήδη συμπληρωθεί μια ολόκληρη μαύρη λίστα που δυστυχώς όλο και μακραίνει.Καμιά δεκαπενταριά άνθρωποι,υπολογίζεται,μπορεί και περισσότεροι,να έχουν πέσει θύματα,χώρια οι τραυματίες.Στην αρχή που πρωτολειτούργησε ο δρόμος τα ατυχήματα ήταν πιο συχνά.Στη συνέχεια,είτε λόγω των μέτρων που στο μεταξύ πάρθηκαν,είτε λόγω της εξοικείωσης του ανθρώπινου παράγοντα,πεζών και οδηγών δηλ,με τον κίνδυνο παρατηρήθηκε μια μείωση στον αριθμό των ατυχημάτων.Ομως ο κίνδυνος εξακολουθεί να υφίσταται ορατός ανά πάσα στιγμή στο δρόμο.Με ένα λόγο,στην Παλιά Φιλιππιάδα καθημερινά όλοι ζουν με το φόβο των τροχαίων ατυχημάτων.Σφραγίστηκε η μοίρα της.
Θα μπορούσε εξαρχής να χαραχτεί αλλού ο δρόμος;Ερώτημα και απορία μαζί.Αλλά και απελπιστικά ανεπίκαιρο,αναπάντητο.
Ηταν ένα τραγουδάκι,δεκαετία του΄80 αν θυμάμαι καλά,ωραίο και μελωδικό τραγούδι.Από εκεί δανείστηκα ως τίτλο τον πρώτο του στίχο <<Ο δρόμος έχει τη δική του ιστορία>>.Εγώ πρόσθεσα εμβόλιμα την παρένθεση (πικρή).Διαφορετικό θέμα,αλλά δεν έχει σημασία.Εχουν και οι δρόμοι τη δική τους ιστορία.Οπως και οι άνθρωποι.
Φλεβάρης 2018
Μιλτιάδης Δ.Κωστάκος

5 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Όπως είναι γνωστό ο Καχρ. είναι παθιασμένος με την οργάνωση του κράτους, των δήμων κ.λπ, ειδικά δε για το ΓΠΣ έχει άποψη:

Αφού δεν τρώγεται! Τι ρωτάς; (Νίκος Καζαντζάκης)

Ανώνυμος είπε...

Το ΘΕΟΓΕΦΥΡΟ στον Καλαμά, έπεσε εν μέσω εν εξελίξει εργολαβίας. Με τις εκκλησίες καλά τα πάει. Με τα γεφύρια έχει πρόβλημα. Ακόμη και αν είναι το Θεού. Δυστυχώς δεν τον συμβούλεψε τίποτε και ο Νίκος.

Ανώνυμος είπε...

Πάντως για την άλλη περιφέρεια πρόκειται την αποκεντρωμένη. Σιγά μην τράβαγε ζόρια και ρώταγε ο ομοϊδεάτης. Εδώ δεν ρωτάνε οι ιδεολογικά αντίθετοι (λέμε τώρα). Αλήθεια δεν πήρα χαμπάρι, έβγαλε καμία ανακοίνωση κανένας;

Ανώνυμος είπε...

το διάβασα προ ολίγου:
Ο ΛΕΜΟΝΗΣ ΡΩΤΑΕΙ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΝ ΕΊΝΑΙ ΚΑΛΑ Ο ΓΚΑΡΘΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟ ΧΤΥΠΗΜΑ.

Ανώνυμος είπε...

καποια μαντροσκυλα περιμενουν να αρπαξουν παλι τα πεζοδρομια στην πλατεια θα τουσ επιτραπει