23.Κάποτε στην Παλιά Φιλιππιάδα.

του Μιλτιάδη Δ.Κωστάκου

Αλλαγή πλεύσης.

Εδώ κάπου τελειώνει η περιηγησή μας στο χώρο, γεωγραφικά.Λιγοστά άλλωστε πράγματα έχει να επιδείξει η Παλιά Φιλιππιάδα στον επισκέπτη.Ολο και όλο δύο-τρεις τοποθεσίες αξίζουν τον κόπο να σταθεί και να τις παρατηρήσει κανείς.Οχι σπουδαία πράγματα.Οι δύο εκκλησίες με τα καμπαναριά τους,ιδιαίτερα η μία της Παναγίας στο κέντρο με τα κυπαρίσσια και στην κορυφή ψηλά στο καμπαναριό η φωλιά των πελαργών που μας επισκέπτονται άνοιξη και καλοκαίρι κάθε χρόνο.Εκεί παλιά, δεκαετία του 60,θα σταματούσαν κάποιοι τουρίστες πεζοπορούντες,αναμαλιάρηδες και αξύριστοι,να θαυμάσουν τους πελαργούς ψηλά στη φωλιά τους,θέαμα γι αυτούς πρωτοφανές,και να τραβήξουν μερικές φωτογραφίες αναμνηστικές και πέραν αυτού τίποτε άλλο.Τώρα με την εξέλιξη που ο τουρισμός άλλαξε τα δεδομένα του και τα ταξίδια δεν γίνονται στο εσωτερικό της χώρας με πεζοπορία και ότο-στοπ ,ξέρετε τη μέθοδο τότε στις μετακινήσεις με τα πόδια και την χαρακτηριστική κίνηση της σφιγμένης γροθιάς και τον αντίχειρα υψωμένο λοξά να δείχνει την κατεύθυνση,οι τουρίστες στις μέρες μας είναι σπάνιο είδος ως θέαμα ,αφού πλέον μετακινούνται με γκρούπ και με ειδικά πούλμαν που διαθέτουν τα ταξιδιωτικά γραφεία.Ετσι η κλασική εικόνα με τους πεζοπορούντες τουρίστες πέρασε πια στην ιστορία.

Αλλα αξιοθέατα,ας τα πούμε έτσι,στο χωριό ήταν οι Γούβες και το ποτάμι.
Αυτά από τουριστικής πλευράς.Ούτε στην ιστορία μνημονεύεται η Παλιά Φιλιππιάδα.Κάτι αρχαιολογικά ευρήματα,νομίσματα παλιά και κάτι άλλα μικροαντικείμενα,που λέγεται ανάγονται στην εποχή των Μολοσσών,δε συγκίνησαν τους αρχαιολόγουςγια να μπουν στον κόπο να κάνουν ανασκαφές εκεί στη θέση Καστρί στο βορινό μέρος του χωριού.

Τελικός απολογισμός τίποτε το σπουδαίο και άξιο λόγου

Αν δεν έχει ιστορία και αξιοθέατα,η Παλιά Φιλιππιάδα έχει γράψει την δική της ιστορία και αξίζει να την μνημονεύσει κανείς ως ένα τόπο με ξεχωριστή και έντονη κοινωνική παρουσία και οργάνωση τέτοια που για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα,κοντά μισό αιώνα μεταπολεμικά,άφησε άσβηστο το αποτύπωμά της στα κοινωνικά και πολιτιστικά πράγματα της ευρύτερης Φιλιππιάδας.Ακούγεται από την μεριά μου κάπως εγωιστικό και στενά τοπικιστικό,αλλά αυτή είναι η αλήθεια,την οποία οι αναγνώστες θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν στη συνέχεια της αφήγησης.

Προκαταβολικά λέω πως την ιστορία την γράφουν οι άνθρωποι και όχι τα πάσης φύσεως αξιοθέτα που παίρνουν ψυχή και αποκτούν οντότητα από τον άνθρωπο.Μη ο άνθρωπος,όλες οι φυσικές ομορφιές,ποτάμια,λίμνες,δάση και φαράγγια ονομαστά,και ακόμη τα πολυτραγουδισμένα ευωδιαστά και πολύχρωμα λουλούδια,όλα αυτά θα αποτελούσαν τη λεγόμενη νεκρά φύση χωρίς την παρουσία του ανθρώπου.

Τι θέλω να πω.Την αξία ενός τόπου την δίνουν οι άνθρωποι που κατοικούν σ αυτόν και όχι για παράδειγμα,τα μάρμαρα,οι πέτρες.Αφού στα μάρμαρα,στην πέτρα,ο άνθρωπος έδωσε πνοή με τη σκέψη του.Αλλιώς θα ήταν απλές πέτρες,άψυχες και ανάξιες λόγου.

Η Παλιά Φιλιππιάδα στα χρόνια που μιλάμε εδώ,είχε ένα βασικό γνώρισμα που κατά την προσωπική μου γνώμη τη διαφοροποιούσε από τα γύρω χωριά.Είχε συνοχή,δέσιμο στην κοινωνική της λειτουργία.

Να το ξεκαθαρίσουμε,άλλο άθροισμα και άλλο ενότητα.Να το προχωρήσουμε και λίγο πιο πέρα.Αλλο ενότητα και άλλο συνοχή.Η ενότητα δένει τους ανθρώπους με δεσμούς εξωτερικούς το περισσότερο και όσο νάναι χαλαρούς.Η συνοχή όμως είναι δέσιμο συμπαγές και κοινωνικά λειτουργικό,μια δύναμη ελκτική που συγκρατεί τα μέλη της ομάδας κατά τρόπο αδιάσπαστο,παρά τις μεταξύ τους διαφορές και ιδιαιτερότητες.Το φαινόμενο αυτό χαρακτηρίζει περισσότερο τα μικρά κοινωνικά σύνολα για ευνόητους λόγους.Οπως για παράδειγμα τα χωριά σε αντίθεση με τις μεγάλες πόλεις,όπου ως γνωστόν,οι άνθρωποι δεν γνωρίζονται μεταξύ τους και ας μένουν στην ίδια πολυκατοικία.

Στα χωριά η ποιότητα των ανθρώπινων σχέσεων μπορεί να εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.Αλλο θέμα αυτό.

Λέμε για την Παλιά Φιλιππιάδα εδώ.Οπου συνέτρεχαν κάποιοι ειδικόι λόγοι που την διαφοροποιούσαν από τα γύρω χωριά και της έδιναν κάποια πλεονεκτήματα στην κοινωνική της συνοχή.Ακόμη και έναντι της Νέας Φιλιππιάδας που τότε στα χρόνια που μιλάμε δεν είχε διαμορφώσει τα δικά της χαρακτηριστικά και τη δυναμική που της ταίριαζε,κάτι το οποίο θα συνέβαινε στα κατοπινότερα χρόνια.

Ενδεικτικά αναφέρω προκαταβολικά ορισμένα στοιχεία δομικά στην κοινωνική τους διάρθρωση,πολλά εκ των οποίων μπορεί να εντοπίσει κάποιος και σε άλλα χωριά της περιοχής μας εδώ.Η διαφορα είναι πως στην Παλιά Φιλιππιάδα αυτά τα στοιχεία για κάποιους λόγους λειτούργησαν αρμονικά και είχαν ως αποτέλεσμα την κοινωνική συνοχή που είπαμε.

Τέτοια στοιχεία παραγωγά ήταν το κοτσέκι,το ποτάμι,ο κάμπος,ο δημόσιος δρόμος και το καφενείο ως χώρος συνάθροισης και πρωτογενούς κοινωνικού διαλόγου.

Θα τα πούμε στη συνέχεια μέσα από ιστοριούλες και καταστάσεις που η καθεμιά τους και στο συνολό τους αντικαθρεφτίζουν την πραγματικότητα σε βάθος.Την ιστορική πλέον πραγματικότητα,δεδομένου ότι παρήλθαν οι χρόνοι εκείνοι και στην Παλιά Φιλιππιάδα μοιραία άλλαξαν τα πράγματα.Θα τα πούμε και αυτά για να <<δέσει το γλυκό>>.Θα τα ξαναπούμε,για να ακριβολογήσουμε.

Στροφή λοιπόν και αλλαγή πλεύσης.Από την περιγραφή φυσικών χώρων στην αφήγηση και στην εξιστόρηση της παλιάς ζωής στην Παλιά Φιλιππιάδα.Με νοσταλγία αλλά προπάντων με τον προσήκοντα σεβασμό στα προσφιλή μου πρόσωπα που έγραψαν την δική τους ιστορία και αν μη τι άλλο έχουν δικαίωμα στη μνήμη μας,το χρέος που έλεγα στην αρχή.

Οθεν και ο τίτλος,ελαφρώς τροποποιημένος: <<Κάποτε στην Παλιά Φιλιππιάδα>>.

Δώστε προσοχή στο <<κάποτε>>, έχει πολλά να μας πεί.

Ιούλιος 2016

Μιλτιάδης Δ.Κωστάκος