ΦΙΛΙΠΠΙΑΔΑ:απευθείας σύνδεση με φωλιά πελαργών.

49.Κάποτε στην Παλιά Φιλιππιάδα

   Ο κινηματογράφος για πρώτη φορά στη Φιλιππιάδα. Το μέγα γεγονός.
 του Μιλτιάδη.Δ.Κωστάκου  
  Ώσπου ήρθε ο σινεμάς, όπως λέγαμε (και λέμε) τον κινηματογράφο από την πολιτογραφημένη στη γλώσσα μας γαλλική λέξη, cinema, (το) σινεμά. Από τότε άλλαξε άρδην η κοσμική ζωή (όση υπήρχε μέχρι τότε) στη Φιλιππιάδα, στο χώρο του θεάματος.
Αυτό συνέβηκε περί τα μέσα της δεκαετίας του ᾽50. Μέχρι τότε ο Καραγκιόζης που είπαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο. Πλην όμως ο κινηματογράφος ως τέχνη και τεχνική υπερτερούσε ασύγκριτα του καραγκιόζη. Ο οποίος μάζεψε τα συμπράγκαλά του και έφυγε, εκτοπίστηκε. Στο χώρο του θεάματος έμεινε κυρίαρχος ο κινηματογράφος  για μια εικοσαετία περίπου, ωσπου και αυτόν τον αντικατέστησε η τηλεόραση,  μια άλλη προχωρημένη τεχνολογικά εκδοχή του κινηματογράφου. Ώστε μπορούμε να μιλάμε για πριν και μετά τον κινηματογράφο εποχή. Όπως λέμε προ Χριστού (π.Χ)  και μετά Χριστόν (μ.Χ)
   Εννοείται, φυσικά, ότι χρονικά και χωροταξικά το θέμα μας εδώ ορίζεται και περιορίζεται στη Φιλιππιάδα. Γιατί οι αλλαγές που λέμε επισυνέβηκαν κατά τόπους,  αλλού νωρίτερα και αλλού αργότερα, μάλιστα σε πανελλήνια
και σε παγκόσμια κλίμακα. Όπερ συμβαίνει με τις κάθε είδους καινοτομίες, ανάλογα με το που αυτές πρωτοεκδηλώνονται  και κατά πόσο ευνοούνται από τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες. Για παράδειγμα στην Αμερική κατά τον Β παγκόσμιο πόλεμο γυριζόταν έργα  και παίζονταν κινηματογραφικές ταινίες, ενώ έμεις εδώ στην Ελλάδα είχαμε μαύρα μεσάνυχτα. Αυτοί διασκέδαζαν και  ξενυχτούσανε κι εμείς πολεμούσαμε Και πεινούσαμε. Τέλος πάντων, τα λέμε αυτά για να δώσουμε τρόπον τινα το στίγμα στο πολιτιστικό χάρτη της εποχής που αναφερόμαστε, αναφορικά με το δικό μας εδώ τόπο.

  Στην Φιλιππιάδα, λοιπόν,  του ᾽50, του ´60,  άντε και του ᾽70.
 Εκεί στις αρχές του 1950  λειτούργησε για πρώτη φορά στην περιοχή μας κινηματογράφος. Τον έφερε, δηλ. τη  μηχανή προβολής ταινιών, ένας ονόματι Φονταράς,  θυμάμαι, από την Πρέβεζα κάτω η καταγωγή του. Είδε αυτός από πληροφορίες ότι η Φιλιππιάδα είχε << ψωμί>>,  πληθυσμό δηλ.  μπόλικο και διψασμένο για θεάματα κλπ.  και έκανε τη μεγάλη κίνηση.

Ήρθε με τη μηχανή του  και την οικογένεια του και έστησε τον κινηματογράφο που λέμε εκεί στη Στοά που για χρόνια πολλά λειτούργησε μετέπειτα το καφενείο <<Η Μουργκάνα>>.

 Η αίθουσα στενόμακρη και ευρύχωρη για τα δεδομένα της εποχής στέγασε τον πρώτο κινηματογράφο στην περιοχή μας για κάμποσα χρόνια, περίπου μια δεκαετία.
Όπως ήταν φυσικό, το πράγμα αποτέλεσε το μέγα γεγονός στη μικρή μας κοινωνία, και η επιχείρηση έκανε χρυσές δουλειές.  Έπαιζε, Θυμάμαι, ταινίες τα βράδια όλες τις μέρες της εβδομάδας, πλην της Δευτέρας. Μόνο τις Κυριακές εκτός από την βραδινή παράσταση, έπαιζε και μια πρωινή, κυρίως για τα παιδιά, δύο έργα μαζί κυρίως αμερικανικά καουμπόικα  με ένα εισιτήριο, μιάμιση δραχμή.
Συνήθως πρόβαλε ξένες ταινίες ιστορικοὐ περιεχομένου, γκανγκστερικές το περισσότερο, ό,τι έβγαζε κυρίως η αμερικάνικη κουλτούρα, η οποία,
είπαμε,  κυριαρχούσε τοτε στο χώρο της έβδομης τέχνης, όπως ονομάζεται ο κινηματογράφος. Ο υπόλοιπος πολιτισμένος κόσμος τότε, ο περισσότερος, Ευρώπη κλπ,  ήταν πνιγμένος στη δυστυχία εξαιτίας του μεγάλου πολέμου.
 
 Δύο ταινίες έπαιζε την βδομάδα στο εξαήμερο,  πλην Δευτέρας είπαμε, και κάθε Τρίτη και Πέμπτη άλλαζαν τα έργα. Τις μέρες αυτές πληροφορούμασταν τις καινούργιες ταινίες  από τον ξύλινο πίνακα-ταμπλό  όπου διαφημίζονταν με ωραίες έγχρωμες επιγραφές με μεγάλα πλατιά γράμματα ζωγραφιστά με μπογιές, και μερικές φωτογραφίες των έργων. Ο πίνακας εκείνος, ξύλινος, ήταν μόνιμα τοποθετημένος στο πιο πολυσύχναστο μέρος της αγοράς, απέναντι ακριβώς από το κατάστημα (εστιατόριο τότε) του Σιώπη.
   Πέρναγε καλά ο ιδιοκτήτης του κινηματογράφου,  ο κύριος Φονταράς με τη γυναίκα του και το παιδί του, ένα κορίτσι, σύνολο μια οικογένεια αριστοκρατική, αν έκρινε κανείς από την ευγένεια και τους προσεγμένους τρόπους συμπεριφοράς τους.  Ιδιαίτερη εντύπωση εμένα μου προκαλούσαν τα φαγητά ,όλο κρέας αρνάκι που έστελνε σχεδόν μέρα παρά μέρα για ψήσιμο με το παιδί που είχε στη δουλειά. Και ήταν μια πείνα τότε...

   Δε θα ξεχάσω επίσης και ένα περιστατικό σχετικό με τον κινηματογράφο που λέμε. Εκείνο τον καιρό απαγορεύονταν στους μαθητές να παρακολουθούν ταινίες με ακατάλληλο περιεχόμενο. Ήταν χαρακτηριστική για τα ισχύοντα τότε καθώς και υποχρεωτική η αναγραφή της ένδειξης <<Ακατάλληλο (το έργο) για ανηλίκους>>, ή,  πράγμα πιο σπάνιο, <<Κατάλληλο  για ανηλίκους>>.  Αν συνέβαινε  και η ταινία περιείχε άσεμνες σκηνές τότε στο <<Ακατάλληλο>> η επιγραφή διαμορφωνόταν σε <<Αυστηρώς  ακατάλληλο για ανηλίκους>>.  Το οποίο, ειρήσθω εν παρόδω (για να θυμόμαστε και την φράση αυτή, το λέω) αντί να λειτουργήσει αποτρεπτικά για εμάς τα παιδιά, μαθητές τότε του δημοτικού, αντίθετα μας παρακινούσε περισσότερο, τα αγόρια εννοείτε, να δούμε το έργο κρυφά από το δάσκαλο. Η γοητεία του <<απαγορευμένου>> πάντα σε διαρκή διαμάχη με τα ισχύοντα κάθε φορά χρηστά ήθη. Τέλος πάντων, έτερον εκάτερον αυτό.
 
 Εκείνο, λοιπόν, τον καιρό που μιλάμε θα έπαιζε στον κινηματογράφο κάτω στην Νέα Φιλιππιάδα,  στο παζάρι, μια κινηματογραφική ταινία με θέμα τον διαβόητο καλόγερο Ρασπούτιν,  ιστορικό πρόσωπο που πρωταγωνίστησε σε πολλά ηθικά και πολιτικά σκάνδαλα της τσαρικής  κοινωνίας. Εγώ, Εκτη δημοτικού ήμουν τότε που συζητιόταν η προβολή της ταινίας, είχα διαβάσει σχετικά την ιστορία σε ένα λογοτεχνικό βιβλίο εποχής, ήμουν δηλαδή γνώστης του θέματος.  Κάτι που εξήψε περισσότερο τη φαντασία μου αλλά και την επιθυμία μου να δω σώνει και καλά εκείνο το έργο. Έλα όμως που όλη η υπόθεση σκόνταφτε στο χαρακτηρισμό της ταινίας, στην ένδειξη ως << Αυστηρώς ακατάλληλη για ανηλίκους >>, στα χρηστά  ήθη που λέγαμε. Αν ήταν μόνο αυτό σκέτο, θα ήταν λίγο το κακό. Υπήρχε τρόπος να παρακαμφθεί το εμπόδιο, καθώς στην είσοδο πριν την ταινία πού κόβονταν τα εισιτήρια, ο έλεγχος για την ηλικία των θεατών έτσι η αλλιώς ήταν πλημμελής, χαλαρός. Με λίγη καπατσοσύνη και μπόλικο θράσος μπορούσες να περάσεις τον έλεγχο, καθώς δεν ήταν θέμα αστυνομίας. Αν όμως δεν ήταν ο χωροφύλακας, ήτανε ο δάσκαλος. Αυτός ήταν το εμπόδιο, για τους μαθητές εννοείται. Εκεί σκάλωνε το θέμα και ο δικός μας ο δάσκαλος, ο μακαρίτης τώρα από χρόνια πολλά, ο Γιώργος Κακάβας,  καθόλου δεν αστειευόταν με θέματα ηθικής τάξης του σχολείου του.
 Προφανώς κάποιοι μαθητές, μαθήτριες εικάζω τώρα εγώ που με την αθώα προθυμία τους να βοηθήσουν τους δασκάλους τους στην καλύτερη λειτουργία του σχολείου-ξέρετε τώρα πως λειτουργεί στα κορίτσια ο σχολικός αυθορμητισμός-εύλογα << κατέδιδαν>>  τους συμμαθητές τους στο δάσκαλο ή τη δασκάλα τους, για να προσφέρουν έτσι τις καλές τους υπηρεσίες. Γινόταν τότε τέτοια πράγματα στα σχολεία, στην πιο αθώα τους εκδοχή, να εξηγούμαστε.
 
 Εγώ εκείνο που ήξερα για την περίπτωση τότε, ήταν πως ο έλεγχος από τον δάσκαλο  θα  γινόταν, ούτως ή άλλως, μαρτυρημένα ή αμαρτύρητα. Το είχε
συνήθειο ο δάσκαλος μας τότε να κάνει σχεδόν τακτικά ξαφνικές επισκέψεις την ώρα προβολής << ακατάλληλων>>  ταινιών στα διαλείμματα και ό,τι ψάρια έπιανε δηλ. παραβάτες μαθητές. Είπαμε, ήταν σωστός κέρβερος ηθικής ο παλιός μας δάσκαλος.
   Το ήξερα εγώ αυτό και είχα πάρει τα μέτρα μου. Ζήτησα προστασία από τον κύκλο των συμμαθητών του μεγαλύτερου αδελφού μου που φοιτούσε τότε σε κάποια από τις τελευταίες τάξεις του Γυμνασίου. Ισχυε και γι᾽αυτούς η απαγόρευση, αλλα την είχανε γράψει στα παλιά τους τα παπούτσια και ουδέποτε οι καθηγητές τους έκαναν πράξη τον σχετικό απαγορευτικό κανονισμό. Εγώ, λόγω αδερφού, τους ήξερα και αυτοί προσφέρθηκαν να με συνδράμουν.
   Στα μισά, λοιπόν, της προβολής της εν λόγω ταινίας, πράγματι σε ένα διάλειμμα που άναψαν τα φώτα μπήκε ο δάσκαλός μου για τον έλεγχο που είπαμε. Διέσχισε το μακρύ διάδρομο της αίθουσας ανάμεσα στις δύο σειρές των θεατών παρατηρώντας προσεκτικά δεξιά κι αριστερά. Εγώ, σύμφωνα με το σχέδιο είχα τρυπώσει ανάμεσα στα πόδια των μεγάλων φίλων μου, οι οποίοι για την περίσταση είχαν απλώσει τα πανωφόρια μπροστά τους- ήταν χειμώνας τότε-  σχηματίζοντας έτσι ένα αδιαπέραστο φράγμα προστασίας μου, μια κάλυψη ιδανική που δεν μπορούσε με τίποτε να προσπελάσει κανένας. Πολύ περισσότερο ο δάσκαλός μου εκείνη την στιγμή, γιατί θα πρόσκρουε στο προκλητικά έκδηλο θράσος των <<φρουρών>> μου,  που δεν το είχαν σε τίποτε να κράξουν τον κατά τα άλλα αγαπητό μου δάσκαλο. Έτσι απέφυγα τον σκόπελο του ελέγχου και, φυσικά, την τιμωρία που θα επακολουθούσε από τη μεριά του σχολείου, άμα πιανόμουν στα <<πράσα>> που λέμε.
 
Κι᾽όσο  για τό << αυστηρώς ακατάλληλο>> της ταινίας, για την ιστορία να πω, άδικα έχει γίνει τόσος ντόρος. Κάτι << αθώες>>  όλο κι όλο σκηνές, που σήμερα θα περνούσαν απαρατήρητες, χωρίς το παραμικρό σχόλιο. Καταλαβαίνετε, τώρα, τη διαφορά από εποχή σε εποχή.
   Στο θέμα μας πάλι πίσω, στον κινηματογράφου, ιστορικά, προκειμένου για τον τόπο μας εδώ, στη Φιλιππιάδα.
   Αν η Ιστορία ως επιστήμη, μεταξύ άλλων, παρουσιάζει ενδιαφέρον αξίζει να τη μελετήσει κάνεις, είναι γιατί αυτή συνεχώς εξελίσσεται και διαφοροποιείται σε βαθμό που εκπλήσσει και εντυπωσιάζει, παρ’ ότι στην πραγματικότητα κατά βάθος αποκαλύπτεται ως μία αδιατάρακτη συνέχεια, μια μακριά αλυσίδα της οποίας οι κρίκοι είναι τα ίδια τα ιστορικά γεγονότα. Μια διαδικασία η οποία διέπεται από τον παντοδύναμο νόμο της μεταβλητότητάς, της αέναης αλλαγής των πάντων.
 
 Έτσι και στην περίπτωσή μας, τηρουμένων των αναλογιών ως προς τη σημαντικότητα, για να κρατάμε το μέτρο – ο πρώτος εκείνος κινηματογράφος εκτοπίστηκε από έναν δεύτερο, πιο σύγχρονο και βελτιωμένο τεχνολογικά, καθώς είχε κλείσει ο κύκλος. Αυτό συνέβηκε τη δεκαετία του ᾽60, στο πλαίσιο των μεγάλων αλλαγών που συντελούνταν προς το καλύτερο, ιδιαίτερα στον τομέα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Κάποιοι εδώ στη Φιλιππιάδα έπιασαν το νόημα των καιρών και άρχισαν να αναπτύσσουν μια εκπλήσσουσα για τα δεδομένα τότε  επιχειρηματικότητα. Ήταν οι αδελφοί Μάστακα,  μια οικογένεια πολύ δημιουργική και κυρίως πολύ  προοδευτική, που συνέλαβαν την ιδέα να λειτουργήσουν έναν δικό τους κινηματογράφο στην πόλη με πιο σύγχρονες προδιαγραφές. Έτσι από την ιδέα αυτή λειτούργησε ο δεύτερος κινηματογράφος σε ένα κτίριο πίσω ακριβώς από την κεντρική πλατεία που κοιτάζει προς τον Νότο, δίπλα στην οικία του παλιού γιατρού Ανδρέα Μαλάμου. Η αίθουσα στο ισόγειο χρησίμευε ως χειμερινός κινηματογράφος και η ταράτσα του πάνω ως θερινός. Ήταν μια πολύ πετυχημένη, όπως αποδείχτηκε, κίνηση εισπρακτικά και κοινωνικά. Συνέπεσε μάλιστα, χρόνια του ᾽60, με την  ραγδαία ακμή του ελληνικού κινηματογράφου. Ήταν τότε που γυρίζονταν ελληνικές ταινίες η μια κοντά την άλλη και είχαν αναδειχθεί σπουδαίοι ηθοποιοί, κωμικοί και δραματικοί. Ονόματα δηλαδή που λατρεύτηκαν ως είδωλα από όλο τον κόσμο. Χατζηχρήστος, Αυλωνίτης, Ρίζος, Βέγγος, Φωτόπουλος, Γκιωνάκης, Αλεξανδράκης, Φούντας, Μπάρκουλης, Βουγιουκλάκη, Καρέζη  και άλλοι πολλοί. Ένας γαλαξίας αστέρων, που μας διασκέδαζαν, μας ψυχαγωγούσαν και ομόρφυναν τη ζωή μας τα δύσκολα εκείνα χρόνια. Να μην ξεχάσουμε τον Νίκο Ξανθόπουλο, το << παιδί του λαού>>,  που ο κόσμος, άντρες και γυναίκες σχημάτιζαν ουρές μπροστά στα ταμεία σε όλη την Ελλάδα  απ’ άκρο σ᾽άκρο. Ύστερα ήρθε η τηλεόραση και τα τελευταία χρόνια ήρθαν τα λάπτοπ, πως τα λένε. Και πάει λέγοντας. Στο μεταξύ ένας καινούργιος κόσμος ξεπρόβαλε με μια πρωτόφαντη δυναμική και όλοι πιστέψαμε ότι θα γίνει το θαύμα της ανάπτυξης. Πραγματικό θαύμα άρχισε να συντελείται. Αλλά ξαναπέσαμε στη μιζέρια

1 σχόλιο:

filoiko είπε...

ΑΠΟ ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΟ FACEBOOK

Ιωαννα Παπαδοπουλου Καλημερα Μιλτο!Οταν εζησα στην Φιλιππιαδα, 1968- 1972 καθε Κυριακη το προγαμμα ειχε σινεμα!!!!!!!Εχω δει ολες τις ταινιες Ξανθοπουλος -Μαρθα Βουρτση!!!Και αν θυμαμαι καλα στην ταρατσα ηταν ο καλοκαιρινος!!!
Διαχείριση

ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΖΗΚΟΣ Καλά θυμάσαι Ιωάννα στην ταράτσα ήταν ο θερινός κινηματογράφος,και αρκετές φορές ανεβαίναμε σε δέντρα η ταράτσες εκεί γύρω και βλέπαμε λαθραία ταινίες

Ιωαννα Παπαδοπουλου Εμεις ειμασταν νομιμοι!!!!Το 1970 φιλοξενισαμε ολοκληρη τη χρονια μια ξαδελφη μου που πηγαινε γυμνασιο , και θυμαμαι στο σινεμα δε φορουσε τη σχολικη ποδια (ετσι ηταν ο νομος)και μας ειδε ο κ Σταυρακης !ηταν διευθυντης στο δημοτικο και μας εδιωξαν

Spiros Stavrou Εγω κι ο αδερφος μου βλεπαμε τζαμπα τις ταινιες ,σκαρφαλωμενοι στο μαντροτοιχο του Μαλαμου...Μετα φερναμε και τον Σωτ. Τεφα, Χριστοφ. Κωστα..Γεια σου Μιλτιαδη...

Kostas Fwtiou Μιλτο το τι Ξανθοπουλος Βουρτση και το τι πολεμικες περιπετειες με σπαθια εχω δει στο σινεμα διπλα στου Μαλαμου αισθανομαι οτι το σπουδασα διεξοδικα το θεμα , Το καλοκαιρι συνηθως φευγαμε στο χωριο οποτε οι αναμνησεις μου ειναι λιγες. ομως φερνοντας το θεμα μου ξυπνησες αναμνησεις κι εκεινο επισης που θυμαμαι ειναι το αρωματισμα της αιθουσας με κατι σαν τρομπα που περναγε και τρομπαριζε ο.... ? δεν θυμαμαι ονομα,....ναναι καλα ο ανθρωπος. Εισαι πρωτος Μιλτο σ ευχαριστω παιδικα χρονια για μενα ισον Φιλιππιαδα συνεχισε να μας συγκινεις!
ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΖΗΚΟΣ Νασαι καλά Κώστα .Το θυμάμαι και γω αυτο το τρομπάρισμα -περναγε στα γρηγορα στο διάδρομο καποιος και το εκανε-που αναφέρεις Πιθανον για κουνουπια αλλα μπορει και προληπτικα για κατι αλλο Θυμισου 10ετιες 50 και 60 μεταδιδομενες ασθενειες, ελονοσιες κτλ
Διαχείριση
Μου αρέσει!
· Απάντηση · 8 ώρες
Kostas Fwtiou
Kostas Fwtiou μαλλον ισως ειναι κι αυτο η ζωη μας ομως με τα λιγα που διαθεταμε τοτε εδειχνε πληροτητα,και η Φιλιππιαδα τη διεθετε, αφου οταν φυγαμε γι Αθηνα το 1970 καλοκαιρι εκει δεν βρηκαμε κατι διαφορετικο στην καθημερινότητα μας,εκτος απο τις επιλογες σε ταινιες νεες και θεατρικες παραστασεις, καταλληλες για την ηλικια μου, το σινεμα της Φιλιππιαδας τον αντικατεστησε ο συνοικιακός κινηματογραφος χειμερινος η καλοκαιρινός εως οτου ηρθε η τηλεοραση. με ολα τα συνεπακολουθα!!
· Απάντηση · 8 ώρες
Ο χρήστης Kostas Fwtiou απάντησε · 2 απαντήσεις · 8 ώρες

Παναγιώτης Βασιλείου Μόνο στου Μαλάμου απέναντι στου Μπίτση στου Μπάρμπα Τάσου Παπαδήμα ακόμη και στον πλάτανο στου Γαλάνη για να δουμε σινεμα.Ωραία χρόνια.

Μαρία Γραμματικοπουλου
Μαρία Γραμματικοπουλου Η φωτογραφία είναι από τον κινηματογράφο Μάστακα"σινε ολυμπια " Και αναγνωρίζω πολλούς συμπατριώτες μας!