15.Δημοτικό Σχολείο Παλιάς Φιλιππιάδας.

του Μιλτιάδη Δ.Κωστάκου

«Ένα και δύο και τρία και τέσσερα… σχολειά»

Τόσα σχολεία όσα και <<Τα παιδιά του Πειραιά>> στο πασίγνωστο τραγούδι του αξέχαστου Μάνου Χατζηδάκη, χρειάστηκε να χτιστούν εκεί στην Παλιά Φιλιππιάδα στη διάρκεια ενός αιώνα μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους.

Τέσσερα σχολεία πέφτουν πολλά για ένα μικρό χωριό, όπως είναι η Παλιά Φιλιππιάδα. Ούτε προσωρινά καταλύματα προορισμένα για άστεγους να ήταν.

Η αριθμητική επίταση εδώ, ως μέσο έκφρασης με την αναφορά του στίχου από το τραγούδι τροποποιημένου ελαφρώς κατά μία λέξη, υποδηλώνει χαρακτηριστικά το μέγεθος της απορίας. Γιατί τόσα σχολεία; Αυτό είναι το ερώτημα.

Έζησα μπρος και πίσω την ιστορία αυτή με τα σχολεία και μπορώ να πω ότι είμαι σε θέση να δώσω κάποιες εξηγήσεις. Υπήρξα μαθητής του Δημοτικού σχολείου στην Παλιά Φιλιππιάδα τη δεκαετία του ΄50.Ακουσα για τα πριν, είδα και τα μετά ως σήμερα.

Η υπόθεση έχει ως εξής.

Ήταν πρώτα, καθώς είπαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο, το παλιό Δημοτικό Σχολείο, που εξ ανάγκης έγινε σχολείο από κοινοτικό γραφείο που ήταν. Μια αίθουσα όλο κι όλο για εκατό περίπου μαθητές με ένα δάσκαλο για έξι τάξεις. Καταλαβαίνετε, τι μάθημα γινόταν εκεί μέσα. Έπρεπε πάση θυσία να χτισθεί ένα πιο μεγάλο σχολείο. Όμως η φτώχεια και η περιστάσεις δεν το επέτρεπαν. Έγινε η Μικρασιάτικη Καταστροφή, ακολούθησαν απανωτές δικτατορίες, ο πόλεμος του ΄40, η κατοχή και ο Εμφύλιος. Μόλις στα 1951-52 εδέησε ο Θεός και αποφασίστηκε να χτίσουν ένα νέο σχολείο, που θα λειτουργούσε συμπληρωματικά μαζί με το παλιό. Δεν υπήρχαν χρήματα, δεν έβρισκαν τον κατάλληλο χώρο για να φκιάξουν ένα μεγάλο κτίριο ώστε να χωρέσουν όλες οι τάξεις, δεν ξέρω.

Χτίστηκε, λοιπόν, το δεύτερο στη σειρά σχολείο, πέτρινο με δύο μεγάλες αίθουσες διδασκαλίας, όπου μεταφέρθηκαν οι τέσσερες πρώτες τάξεις. Η Πέμπτη και η Έκτη παρέμεινε στο παλιό σχολείο με δάσκαλο τον κύριο Κακάβα. Είχαν στο μεταξύ τοποθετηθεί και δυο άλλες δασκάλες, η γνωστή μας κυρία Βιργινία Κακάβα και μια νεαρή, πρωτοδιόριστη τότε κυρία Αλίκη Κούτεμου, κόρη του παλιού δάσκαλου Κούτεμου. Αυτές δίδασκαν στην Πρώτη και Δευτέρα τάξη, η πρωτοδιορισθείσα, και η Βιργινία στην Τρίτη και Τετάρτη. Το καινούργιο σχολείο, πρωτολειτούργησε τη σχολική χρονιά 1953-54. Εγώ τότε φοίτησα στη Δ΄ τάξη.

Τα πράγματα στο σχολείο είχαν στρώσει για κάμποσα χρόνια.

Όμως ένα απρόβλεπτο γεγονός ήρθε να ταράξει την ομαλή λειτουργία του. Τι είχε συμβεί. Το κράτος είχε αποφασίσει να κατασκευάσει τη νέα εθνική οδό πάνω στην ίδια διαδρομή του παλιού δημόσιου δρόμου που πάει στα Γιάννινα. Ανάμεσα στις άλλες αναγκαίες τροποποιήσεις θα γκρεμιζόταν και θα ισοπεδωνόταν η απότομη κατηφορική στροφή εκεί στα μαγαζιά, στο κέντρο του χωριού, όπου πάνω από το ένα μπακάλικο ήταν το παλιό σχολείο. Όπως και έγινε. Πάει το σχολείο με τη μεγάλη αυλή του, πάει και ο θεόρατος πλάτανος, πάνε και τα δυο κυπαρίσσια που σαν φρουροί έστεκαν ολόρθα από εδώ και από εκεί στην σκάλα ψηλά που οδηγούσε στο καμπαναριό και στην εκκλησία. Η πιο εμβληματική τοποθεσία του χωριού είχε σακατευθεί, θυσία στο βωμό της ανάπτυξης και της προόδου. Κρίμα!

Πριν γίνουν τα έργα στο δρόμο, το κράτος έδωσε εντολή να χτισθεί ένα καινούργιο σχολείο, που εκ των πραγμάτων θα έπρεπε να γίνει μεγάλο για να χωρέσει όλες μαζί τις τάξεις. Ως χώρος διαλέχτηκε το Κοτσέκι, ελλείψει άλλης ανοιχτής έκτασης γης που να ανήκει στο δημόσιο. Μάλιστα φρόντισαν ώστε το σχολείο να χτισθεί στη Βορινή πλευρά, έτσι ώστε να περισσέψει αρκετά μεγάλος χώρος στο κοτσέκι να παίζουν τα παιδιά.

Και… εγένετο το 3^ο σχολείο. Αρκετά ευρύχωρο για να χωρέσει επιτέλους όλες τις τάξεις. Δηλαδή ίσχυσε εδώ το λεγόμενο, κάθε εμπόδιο για καλό. Γκρεμίστηκε το παλιό, έγινε το καινούργιο με όλες τις παιδαγωγικές προδιαγραφές και σταμάτησε εκείνο το προηγούμενο με τα δυο σχολεία σε ένα, που λειτουργούσαν σαν δυο συγκοινωνούντα δοχεία. Το 2^ο σχολείο λειτουργεί σήμερα ως Νηπιαγωγείο.

Ένα μόνο πρόβλημα δημιουργήθηκε από την αρχή στο καινούργιο σχολείο, μικρή παρένθεση αναστάτωσης που κράτησε καμπόσους μήνες.

Τι είχε συμβεί. Τα παιδιά κάθε απόγευμα έπαιζαν ποδόσφαιρο στο κοτσέκι και καθώς κλώτσαγαν τη μπάλα με δύναμη αυτή πολλές φορές έσκαγε στα παράθυρα του σχολείου με αποτέλεσμα να σπάζουν συχνά τα τζάμια. Φώναζαν οι δάσκαλοι  την άλλη μέρα αλλά τα παιδιά δε συνετίζονταν με τίποτε. Κλήθηκαν οι γονείς των ατακτούντων μαθητών κατ΄επανάληψη στο σχολείο αλλά ούτε και το μέτρο αυτό δεν απέδωσε. Έγινε πρόταση να μπουν σιδερένια κάγκελα στα παράθυρα. Η διεύθυνση της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Πρέβεζα απέρριψε μετά βδελυγμίας το αίτημα. Δεν ήθελε με τίποτε να στέρξει στη λύση με τα κάγκελα, για τον λόγο να μην μοιάζει το σχολείο ως φυλακή. Υπήρχε νομική διάταξη γι΄αυτό. Ναι αλλά αυτό ίσχυε για νορμάλ καταστάσεις. Εδώ η κατάσταση ήταν ιδιαίτερη. Συστήθηκε στους δασκάλους τότε να σφίξουν περισσότερο τα λουριά στους μαθητές. Άλλο που δεν ήθελαν οι μαθητές και ως απάντηση άρχισαν σκόπιμα και φανερά πλέον να βομβαρδίζουν τα παράθυρα με τις μπαλιές. Κοντά στα άλλα έβγαζαν και το άχτι τους κατά του σχολείου.

Τα πράγματα οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο. Τα παιδιά δεν έκαναν με τίποτε πίσω. Το κοτσέκι εκδικούνταν το σχολείο, γιατί αυτό είχε παραβεί τον κανόνα της ειρηνικής συνύπαρξης. Μπορεί το σχολείο να ήταν κρατικός και νόμιμος θεσμός, όμως και το κοτσέκι δεν έπαυε είναι κι αυτό θεσμός, άτυπος αλλά καθιερωμένος από χρόνια και περισσότερο αποδεκτός από τα ίδια τα παιδιά παρ’ότι το σχολείο.

Τελικά νίκησαν τα παιδιά, δηλαδή το κοτσέκι.

Οι αρμόδιοι ενέδωσαν και επέτρεψαν να προστατευθούν τα τζάμια με σιδερένια κάγκελα. Έτσι έληξε η διαμάχη και το σχολείο ηρέμησε. Και ενώ όλα έβαιναν καλώς για το σχολείο, ύστερα από καμιά εικοσαριά χρόνια πρόκυψε ένα άλλο πρόβλημα, πιο σοβαρό από αυτό που είπαμε παραπάνω.

Εκεί στα τέλη της δεκαετίας του ’80 παρατηρήθηκε χρόνο με το χρόνο ότι όλο και λιγόστευε ο αριθμός των μαθητών, σε σημείο που τελικά οι ιθύνοντες προσανατολίζονταν στη σκέψη να αποσπαστούν ορισμένοι δάσκαλοι σε άλλα σχολεία ως υπεράριθμοι και να συμπτυχθούν οι τάξεις σε λιγότερα τμήματα. Αυτό θα σήμαινε ότι το σχολείο θα γύριζε πίσω στο παλιό καθεστώς, τότε που λειτουργούσε σε δυο τάξεις σε κάθε αίθουσα διδασκαλίας. Οι γονείς όταν το πληροφορήθηκαν αντέδρασαν δυναμικά και δήλωσαν ότι δεν έστεργαν με κανένα τρόπο στο μέτρο εκείνο που υποβάθμιζε τη μόρφωση των παιδιών.

Το πράγμα εκκρεμούσε για αρκετό καιρό καθώς η Πολιτεία δίσταζε να προχωρήσει στην εφαρμογή της απόφασης που παρέμεινε στα συρτάρια.

Ώσπου η λύση δόθηκε άνωθεν, θα λέγαμε, από εκεί που δεν το περίμενε κανείς.

Ήταν τότε τη δεκαετία του ’90, όταν ως γνωστόν είχαν εισρεύσει κατά χιλιάδες οι γείτονες Αλβανοί στη χώρα μας, πολλοί εκ των οποίων ήταν Βορειοηπειρώτες. Αρκετοί από αυτούς, Βορειοηπειρώτες και γνήσιοι Αλβανοί, παρέμειναν και εγκαταστάθηκαν οικογενειακώς στην Φιλιππιάδα και ιδιαίτερα στην Παλιά Φιλιππιάδα. Αυτοί έστειλαν τα παιδιά που γεννιούνταν στο Δημοτικό σχολείο. Έτσι σε λίγα χρόνια ο αριθμός των μαθητών αυξήθηκε και η κατάσταση ισορρόπησε, ώστε δεν χρειάστηκε να φύγουν οι δάσκαλοι, εφόσον εξέλειπε ο φόβος της υποβάθμισης του σχολείου.

Λίγο αργότερα όμως συνέβηκε το ακριβώς αντίθετο. Εκεί που είχαν λιγοστέψει τα παιδιά στη συνέχεια αυξήθηκε ο αριθμός τους με αποτέλεσμα να μην επαρκεί το σχολείο σε αίθουσες διδασκαλίας. Χρειαζόταν άμεσα ένα καινούργιο σχολείο, ακόμα πιο μεγάλο. Τα άνω κάτω δηλαδή.

Μετά από κάποιο καιρό αναμονής, ώσπου να δείξει το πράγμα πιο καθαρά, αποφασίστηκε η ανέγερση του 4^ου Δημοτικού Σχολείου στην Παλιά Φιλιππιάδα, που σημειωτέον χτίζεται εδώ και 3-4 χρόνια και δεν λέει να τελειώσει.

Από ότι φαίνεται τι καινούργιο σχολείο είναι τέτοιων διαστάσεων και προδιαγραφών που θα λύσει δια παντός το στεγαστικό πρόβλημα που ταλάνισε το χωριό επί έναν ολόκληρο αιώνα.

Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι την πρωτοβουλία για την ανέγερση του σχολείου αυτού είχαν οι διευθυντές και οι δάσκαλοι του σχολείου την τελευταία δεκαετία. Προς τιμήν τους.

Τώρα για το θρυλικό κοτσέκι που μετά από τα γεγονότα αυτά συρρικνώθηκε κατά τρόπο που ελάχιστα ή και καθόλου δε θυμίζει την παλιά του μορφή, έχω να πω ότι ο ρόλος του ο καθ’όλα ιστορικός εκπληρώθηκε. Άλλαξαν, βλέπεις, οι εποχές. Θα πούμε στη συνέχεια κάποια πράγματα γενικότερα, αλλά και ειδικότερα για τις συνθήκες που ίσχυαν άλλοτε και για τις αξίες που με τον καιρό άλλαξαν ριζικά και αμετάκλητα.

Νοέμβριος 2015                                                                                                                                       Μιλτιάδης Δ. Κωστάκος.