Ήρθαν οι πολυκατοικίες και έφυγαν οι γειτονιές....

(Παρέμβαση του προέδρου της ΝΕ Πρέβεζας του ΤΕΕ κ.Σπύρου Κανιώρη

στην ημερίδα της 5-12-2009 που διοργάνωσε το ΤΕΕ-Τμήμα Ηπείρου και ο Δήμος Φιλιππιάδας )

Πριν λίγο καιρό αρθρογραφώντας στον τοπικό τύπο σχετικά με την σύγχρονη πόλη και την σύγχρονη ζωή μας, χωρίς να σκέφτομαι το πρόβλημα της Φιλιππιάδας, που κατά μια έννοια είναι πρόβλημα όλης της Ελλάδας, αναφερόμουν στο κοινόχρηστο πράσινο, που έχει χαθεί από τις Ελληνικές πόλεις, στην στρεβλή ανάπτυξή τους, αφού ακόμα και σήμερα όλα σχεδιάζονται με όρους «οικονομίας» και όχι όρους κοινωνίας.
Στους σύγχρονους σχεδιασμούς των πόλεων έχει θε
 σπισθεί ο όρος της «Περιβαλλοντικής πολεοδόμησης». Στη χώρα μας ο όρος αυτός είναι απαγορευτικός γιατί σημαίνει «μεγάλες θυσίες» για τους ιδιοκτήτες όσον αφορά την εισφορά σε γη, η οποία Ελληνική γη από το 1960 και μετά, αποτελεί τη παχιά αγελάδα της οικονομίας και η εκποίησή της, την πιο εύκολη και χωρίς κόπο εκποίηση της ζωής μας.

Η λογική αυτή όμως είναι ένας φαύλος κύκλος, αφού από τη μία ο πολίτης ζητάει περισσότερη δόμηση με λιγότερο κοινόχρηστο χώρο, καθόσον αυτό θα του αποφέρει περισσότερα κέρδη, από την άλλη όμως κανείς δεν σκέφτεται την αυτονόητη περιβαλλοντική υποβάθμιση που θα ρίξει την αξία της περιζήτητης γης και το αποτέλεσμα που θα απομείνει θα είναι, φυσικά, χειρότερο: Τα ίδια
  οικονομικά οφέλη του οικοπεδούχου σε πιο υποβαθμισμένο όμως περιβάλλον.

Και για να καταλαβαινόμαστε, η Κηφισιά π.χ. ένας από τους λόγους που έχει πολύ μεγαλύτερη αξία γης και κατοικίας από το Παγκράτι, δεν είναι λόγω των ακριβών κατασκευών, αλλά λόγω του τρόπου δόμησης, του περιβάλλοντος χώρου και του πρασίνου (κοινόχρηστου και ιδιωτικού).

Σε αντιγραφή του μοντέλου των Αθηνών, όλες οι Ελληνικές πόλεις έχουν την ίδια αναλογία περίπου πρασίνου (3 m2/κάτοικο), το ίδιο φυσικά και η Φιλιππιάδα και οι λοιπές πόλεις του Νομού μας.

Αντίθετα, στις λοιπές αναπτυγμένες Ευρωπαϊκές πόλεις, όσον αφορά τους κοινόχρηστους χώρους τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά και για να βγάλουμε εύκολα τα συμπεράσματά μας: Βερολίνο: 23,8 m2 πράσινο/ανά κάτοικο, Αμβούργο:37,8 m2/κατ, Μόναχο:28,7 m2/κατ ,Βιέννη: 25 m2/κατ.

Mε προδιαγραφές Γερμανίας λοιπόν, η Φιλιππιάδα των 5.000 κατοίκων ήθελε χώρους πρασίνου 100.000 m2 περίπου. Τώρα τί έχει;

Με δεδομένο ότι και στην αναθεώρηση του ΓΠΣ Πρέβεζας, Φαναρίου, Φιλιππιάδας, Πάργας ο στόχος είναι τα 8 m2/κάτοικο θα πρέπει να το πάρουμε απόφαση ότι στην Ελλάδα εφόσον δεν αλλάξουν οι προδιαγραφές σχεδιασμού των πόλεων από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, πόλεις τύπου Ευρώπης δεν θα δούμε ποτέ.

Ήρθαν οι πολυκατοικίες και έφυγαν οι γειτονιές, χωρίς πρόβλεψη και σχεδιασμό για τη συνέχιση της ανθρώπινης πόλης, χωρίς νέες πλατείες, χωρίς κοινόχρηστους χώρους προσέγγισης, γνωριμίας, επαφής, χαράς, φιλίας και αλληλεγγύης. Ό,τι δηλαδή απαιτεί μια δημοκρατία για να επιβιώσει το εξαφανίσαμε.

Και για να μην αδικούμε την κατοικία καθ’ ύψος, δηλαδή την πολυκατοικία, πράγματι κάποια στιγμή έπαιξε σημαντικό ρόλο στην στέγαση των φτωχότερων στρωμάτων, αλλά στη χώρα μας ποτέ δεν εφαρμόστηκαν προδιαγραφές βιώσιμης πόλης και η πολυκατοικία χρεώθηκε το περιβάλλον κενό.

Μήπως έπρεπε να αφήναμε τις παλιές πόλεις ως είχαν και να φτιάχναμε με σχεδιασμό τις νεαπόλεις μας, την Νέα Φιλιππιάδα τη Νέα Πρέβεζα κλπ; Ή είμαστε φτωχή χώρα για τέτοιους σχεδιασμούς;! (αν και είμαστε στα χαρτιά από πλευράς πλούτου, η 25η χώρα στον ΟΑΣΕ).

Χάθηκε λοιπόν η ανοιχτή πόλη και αντί αυτής, ζούμε σήμερα στις πόλεις της μοναξιάς και του ατομικισμού. Μοναξιά στο διαμέρισμα, μοναξιά και στο ατομικό πράσινο, ο καθένας δηλαδή στο κήπο του (αν έχει), αφού οι κοινόχρηστοι κήποι δεν χωρούν στα σχέδια των πόλεων. Να λέγαμε ότι έχουμε έλλειμμα γης, ότι η πόλη μας είναι χτισμένη στο βουνό ή σε γκρεμό, άντε να το δεχτούμε, στην επίπεδη όμως Πρέβεζα ή τη Φιλιππιάδα γιατί τόσο στρίμωγμα;

Μεγάλες λοιπόν οι ευθύνες μας γι’ αυτό που αφήσαμε να χαθεί, αλλά μεγάλες και οι ευθύνες μας γι’ αυτά που μπορούμε να βελτιώσουμε και να μην τα αφήσουμε στις άλλες γενιές να τα λύσουν.

Στο «δια ταύτα» λοιπόν στη Φιλιππιάδα μας, μια μικρή πόλη, με πολεοδομικό ρυμοτομικό κώμης, κάνει το μεγάλο άλμα το 1985 και χωρίς προβλέψεις για κοινόχρηστους χώρους, χώρους στάθμευσης κλπ, έβαλε στους στενούς δρόμους της, επταώροφες οικοδομές με συντελεστές Αθήνας και με ποιό τρόπο; από “σπόντα”.

Αυτό που έπρεπε να γίνει το 1985, αμέσως δηλαδή μετά το νέο ΓΟΚ που διαπιστώθηκε το πρόβλημα, η πολιτεία και εννοώ η Νομαρχία, ο Δήμος και η τοπική κοινωνία -που δεν εξαιρείται των ευθυνών της- να αντιδράσουν και να προχωρήσουν σε νέες ρυθμίσεις, δεν έγινε ποτέ. Και όμως τότε ήταν πολύ απλό. Τώρα όχι. Και κλείνω τα μάτια στο παλιό λάθος αφού αυτό δεν διορθώνεται, για να κοιτάξω μπροστά και να μην κάνω πάλι λάθος. Και θα ‘ναι λάθος αν η σημερινή ημερίδα αναλωθεί στο νομικό λάθος, γιατί, ούτως ή άλλως, όλα γίνανε λάθος. Αν και στην πράξη ένα λάθος που κρατάει 25 χρόνια αυτό είναι νόμος πλέον και ας είναι από λάθος. Το “μέγιστο ύψος οικοδομών” είναι ίσως το τελευταίο από τα πολεοδομικά προβλήματα της πόλης. Αυτό που εγώ έχω να προτείνω είναι να εμπιστευθείτε τους μελετητές του ΓΠΣ, να τους αφήσετε ελεύθερους και ανεπηρέαστους να σκύψουν στο πρόβλημα, χωρίς τις συνήθεις πιέσεις και λογικές εργοδότη-αναδόχου, όπου όλοι θα χάσουν και όλοι στο τέλος θα κερδίσουν, ώστε να μπορέσουν να σχεδιάσουν τη Φιλιππιάδα των επόμενων γενιών με πράσινο, με κήπους, με φαρδείς δρόμους, με πεζοδρόμια, με ποδηλατόδρομους, όπως αρμόζει στη πόλη σας που, από τύχη, έχει πολύ βάθος και χώρο για να αναπτυχθεί.

Φιλιππιάδα 5 Δεκεμβρίου 2009

 Σπύρος Κανιώρης